Z raportów Zespołu jasno wynika, że pojawy ekstremalnych zjawisk pogodowych przestaną być incydentalne. W wielu miejscach na świecie zwiększeniu ulegnie częstość niszczycielskich burz, a susze będą coraz mocniej oddziaływać między innymi na Europę. Klęski związane z dynamicznymi zjawiskami pogodowymi występowały w Polsce już wcześniej, niemniej jednak obserwuje się ich rosnącą częstotliwość i siłę. Rodzi to nowe wyzwania w kontekście planowania przebudowy drzewostanów oraz przygotowania na potencjalne zagrożenia.

Przebudowa drzewostanów jest szczególnie ważna, ponieważ lasy o zmniejszonej bioróżnorodności gorzej przystosowują się do zmian klimatycznych. Prowadzenie odpowiedzialnej i zrównoważonej gospodarki leśnej sprzyja zachowaniu równowagi w lasach i skuteczniejszemu przystosowaniu się do zmian. Do osiągnięcia tego celu nie wystarczy promowanie odpowiedzialnego zarządzania lasami, ale należy również wspierać działania adaptacyjne. Do takich działań należy między innymi analiza wprowadzania nowych gatunków, niestosowanych dotychczas w celach gospodarczych na danym obszarze. Badania nad gatunkami obcymi o potencjale gospodarczym w lasach powinny być traktowane tak samo priorytetowo, jak prace nad obrazowaniem wielkości klęsk związanych ze zmianami klimatu
W dniu 14 marca mieliśmy okazję gościć w biurze Nadleśnictwa Karczma Borowa, jak i obserwować w terenie przedstawicieli Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu pana Arkadiusza Tomczaka profesora UPP dr hab. kierownika Katedry Użytkowania Lasu, a także pana Karola Tomczaka doktoranta tego wydziału. Prowadzą oni badania na temat odporności na długotrwałe braki w dostępie do wody poszczególnych gatunków dębów obcych w odniesieniu do rodzimych gatunków tego szlachetnego drzewa, czyli szypułkowego i bezszypułkowego.

W związku z wycofywaniem się głównych gatunków lasotwórczych oraz niewielką liczbą drzew w rodzimej dendroflorze odpornych na długotrwałe ograniczenia w dostępie do wody należy szukać gatunków alternatywnych, które pozwolą stworzyć stabilne drzewostany przystosowane do zmian klimatu i ich następstw.
Stąd właśnie badania przedstawicieli UP w Poznaniu nad dębem czerwonym i dębem burgundzkim.

Dąb burgundzki charakteryzuje się wysoką odpornością na: suszę, dużą zawartość wapnia w glebie, zanieczyszczenia powietrza i silne wiatry. Należy do gatunków głęboko korzeniących się, nadaje się na tereny wymagające rekultywacji, ze słabą glebą oraz do tworzenia osłon wiatrowych. Jest tolerancyjny względem warunków glebowych, znosi pH od lekko kwaśnego, przez obojętne, aż po słabo zasadowe. W zasięgu naturalnego występowania często uprawiany jako szybko rosnące drzewo o walorach dekoracyjnych, z niskimi wymaganiami glebowymi i dużą odpornością na suszę.

Dąb czerwony w Polsce jest introdukowany. Jest gatunkiem zadomowionym w środowisku przyrodniczym i nadal uprawianym. Obecnie antropogeniczne drzewostany z udziałem dębu czerwonego rozproszone są na ponad 83 tys. zinwentaryzowanych stanowisk w Lasach Państwowych i na tysiącach hektarów zalesień założonych na gruntach prywatnych.

Próbki, odwierty z drzew pobierane były przy wykorzystaniu Świdra Presslera, który umożliwia przede wszystkim określenie wieku i historii drzew, a w tym przypadku określenie wpływu zmian klimatycznych na wzrost. Próbki zostały pobrane z 20 drzew każdego z gatunków, dąbu czerwonego z terenu naszego Nadleśnictwa, dębu burgundzkiego z Nadleśnictwa Kościan.

Jaki wpływ na las mają zmiany klimatyczne?

Na przestrzeni kilkudziesięciu lat obserwujemy występujące niepokojące zjawiska pogodowe i anomalie. Niskie sumy opadów oraz ich nierównomierne rozłożenie, zwłaszcza w czasie trwania okresu wegetacyjnego. Coraz bardziej zmienne i gwałtowne warunki pogodowe, zwłaszcza susza, odbijają się negatywnie na funkcjonowaniu ekosystemów leśnych w Polsce, w Europie i na świecie.
Zmiany klimatu ograniczają drzewom dostęp do wody. Im wyższa temperatura, tym drzewa tracą więcej wody. Im dalej drzewo znajduje się od bieguna lub szczytów górskich, tym bardziej brak opadów odbija się negatywnie na jego wzroście wpływ wahań klimatu na wzrost drzew widać w ich słojach.