Asset Publisher Asset Publisher

Mikro dżungla pod stopami

Palmy i kwiaty

Aby dostrzec wytwory do złudzenia przypominające palmy lub też olbrzymie parasole kwietne, nie trzeba zadzierać głowy do góry. Wręcz przeciwnie, musimy się schylić. Spacerując po szkółce leśnej, a właściwie po jej kwaterach napotkaliśmy łany małych, jakby egzotycznych mikrodrzewek, a tuż obok tarczowate „kwiaty”. Okazało się, że jest to Porostnica (Marchantia polymorpha) – wątrobowiec. Wątrobowe to rośliny spokrewnione z mchami (należą one do tej samej gromady – Mszaki), które lubią podobne warunki jak mchy i najlepiej rozwijają się na żyznym, wilgotnym podłożu w miejscach lekko zacienionych. Wymagają większej niż mchy wilgotności środowiska, a ich ciało wykazuje mniejsze, czasem wręcz zaczątkowe, zróżnicowanie tkankowe.

To liczna grupa roślin licząca około 8 tysięcy gatunków. Występują na wszystkich kontynentach, ale najbardziej zróżnicowane są w strefie międzyzwrotnikowej i na obszarach górskich w strefie umiarkowanej na półkuli południowej. W Polsce występuje ok. 250 gatunków wątrobowców. W większości są to rośliny wrażliwe na wysychanie, stąd zasiedlają głównie siedliska o dużej wilgotności, przy czym tylko nielicznie występują w siedliskach wodnych. Rosną na nagiej ziemi, martwym drewnie lub korze drzew

Andrzej Czubaj, Biologia PL-26

Duża wilgotność powietrza i podłoża oraz różnorodność siedlisk to najważniejsze czynniki wpływające na szybki rozwój wątrobowców. W krótkim czasie mogą one porastać sporą część powierzchni gleby, konkurując z roślinami ozdobnym w naszych ogródkach (utrudniają dostęp wody i składników pokarmowych do systemu korzeniowego roślin).

Porostnica, którą wykryliśmy, jak wszystkie mszaki, nie ma korzeni. Roślinę przytwierdzają do podłoża chwytniki (ryzoidy), które u wątrobowców mają postać nitkowatych uwypukleń niektórych komórek skórki na spodzie gametofitu. Po stronie dolnej wyrastają też listkowate blaszki, tzw. łuski brzuszne. Porostnica jest gatunkiem dwupiennym, tzn. osobniki męskie i żeńskie występują jako osobne rośliny. Gametofit męski osadzony jest na trzonku i ma postać ośmiopłatkowej tarczki, natomiast żeński kształt parasola z palcowatymi wypustkami.

Męskie organy rozrodcze wątrobowca, Porostnicy (fot.T. Girtler)

Spacerując chociażby po lesie, zachęcamy do obserwowania nie tylko tego co się dzieje na wysokości naszego wzroku, czy też w koronach drzew, ale również tego co jest pod naszymi stopami. Królestwo mikroflory i mikrofauny jest przeogromne wystarczy tylko się schylić.